Bediening


Bediening houdt in zijn simpelste vorm in het geven van instel commando’s voor rijwegen t.b.v. individuele treinen op emplacementen, c.q. van en naar de vrije baan. De bediening is vergaand geconcentreerd op de grotere stations. Vrije banen werken automatisch, en de treindienstleider heeft nauwelijks signaleringen die hem vertellen hoe het proces zich daar afspeelt, noch mogelijkheden om dat proces te beïnvloeden.
In de Nederlandse praktijk wordt er zoveel mogelijk voor gezorgd dat bedienend personeel geen handelingen met veiligheidsverantwoording kan of hoeft uit te voeren. In storingssituaties, als de techniek het heeft laten afweten, kan echter niet voorkomen worden dat die veiligheidsverantwoording weer van techniek naar mens verschuift, tenzij men zou willen accepteren dat de treindienst stil blijft liggen. In vergelijking met het buitenland valt op dat NSVL nogal rigide is in het afwijzen van de mogelijkheid hulpfuncties te benutten om de treinenloop zoveel mogelijk gaande te houden.
De centralisatie van de bediening, die al vanaf de jaren 60 en 70 plaatsvindt, heeft uiteraard rationalisatie van de bedrijfsvoering als motief. Dat de span of control toenam leidde gecombineerd met de toenemende intensiteit van de dienstregeling tot de behoefte aan meer procesinformatie en overzicht. Treinnummervolgsystemen en bediening met behulp van beeldschermen in de EBP volgden.
Dit cumuleerde in de ontwikkeling van het VPT systeem als een suite van geïntegreerde en geïnformatiseerde beheersingssystemen. Die ontwikkeling is nog steeds gaande en oplettende krantenlezers zal zijn opgevallen dat, net als in alle complexe automatiseringsprojecten, problemen met de performance, functionaliteit en de gebruikersacceptatie optreden. VPT en VKL worden in een apart deel van deze cursus behandeld, zodat er hier niet verder op ingegaan wordt.
Het is de moeite waard te constateren dat de consequente scheiding tussen beveiliging met en beheersing zonder veiligheidsrelevante techniek, wel leidt tot de mogelijkheid beheersingssystemen (relatief) snel en flexibel te ontwikkelen.