Vervoer Per Trein
Systeemoverzicht Post 21 2008
De voorloper van Post21 heette VPT en werd ontwikkeld vanaf het eind van de ’80’er jaren. Het VPT-project voorzag in computer-ondersteuning van het vervoersproces. In een eerste fase vooral het vastleggen van de
plannen, de wijzigingen daarop en het communiceren van de plannen. In een volgende fase werden er gereedschappen voor beslissingsonderteuning ontwikkeld. In een latere fase zijn er toepassingen gepland, met als uitgangspunt bepaalde processen (semi-)automatisch te kunnen laten verlopen. Bij het begin van het VPT project waren er ca 30 VL posten in Nederland, in 2009 was dat teruggebracht tot 16, anno 2023 zijn het er nog 12.
Vanwege de nieuwe opzet van de beveiligingssystemen en de behoefte aan een aantal nieuwe functies was in het BB21 project voorzien het relatief moderne beheersingssysteem, VPT, aan te passen (VPT +). Op wat langere termijn was er behoefte aan meer geavanceerd logistiek management van de treindienst, met name om de capaciteit van bestaande sporen beter te benutten. Dat vroeg om een meer fundamentele doorontwikkeling tot VPT-2
VPT (Vervoer Per Trein) was ook de naam voor het programma van de Nederlandse Spoorwegen voor de ontwikkeling van nieuwe informatie- en communicatiesystemen voor de planning en bijsturing van het railverkeer. Het project leverde meerdere systemen op, zoals:
Post21 treindienstleiding, bestaande uit
- Treinnummervolgsysteem TNV, dat nu vervangen is door TROTS. Het Treinnummervolgsysteem of TNV was het systeem waarmee bij de treindienstleidingsposten van ProRail en de Regelcentra van NS Reizigers zichtbaar was welke trein zich in een bepaald baanvak bevond. TNV is inmiddels vervangen door TROTS. Het TNV systeem heeft gefunctioneerd tussen eind jaren 80 en begin 2011. Primair doel was om op de treindienstleidingsposten zichtbaar te maken welke trein er in aantocht is. De treindienstleider kon zodoende de juiste rijweg voor die trein instellen: vóór het TNV-tijdperk moest hij zich baseren op de in het spoorboekje afgesproken volgorde van treinen en werden volgordewijzigingen doorgegeven door de treindienstleider van het gebied waar de trein vandaan komt. Tegenwoordig wordt het instellen van rijwegen meestal gedaan door de automatische rijweginstelling (ARI), echter nog steeds (mede) op basis van informatie uit het TNV-systeem. TNV maakt deel uit van VPT (Vervoer Per Trein). TNV wordt tevens voor andere zaken gebruikt, bijvoorbeeld het aansturen (wissen) van de treinaanwijzers en de automatische omroep, en het bijhouden van punctualiteitsgegevens en andere zaken waarbij het treinnummer nodig is. Hoewel TNV jarenlang op vrijwel het gehele Nederlandse spoorwegnet is gebruikt, wordt tegenwoordig TROTS gebruikt op de treindienstleidingsposten.
- Procesleidingsysteem PRL, met het onderdeel ARI. Bij zijn werk wordt de treindienstleider door computersystemen ondersteund. Hij heeft het meeste te maken met de automatische rijweginstelling (ARI), een systeem dat wissels en seinen automatisch in de juiste stand zet. Het systeem doet dit op basis van een dienstregeling. ARI is een deelsysteem van het systeem vervoer per trein. Wanneer achtereenvolgende wissels voor een naderende trein in de goede stand liggen spreekt men van een rijweg. Als het systeem ARI aanwezig is hoeven rijwegen niet meer door de treindienstleider te worden ingevoerd: de rijweg wordt automatisch ingesteld aan de hand van het vooraf ingevoerde procesplan. Het procesplan bevat planregels. Iedere planregel bevat een treinnummer, een van-spoor, een naar-spoor, een plantijd, een insteltijd en nog wat andere informatie. De treindienstleider hoeft alleen in te grijpen bij vertragingen en andere verstoringen. Een planregel kan een samengestelde rijweg bevatten, dat is een rijweg die meer dan een sein bestrijkt. De nieuwste ARI-versies kunnen delen van zo'n planregel instellen, waardoor een trein telkens een klein stuk verder mag voordat hij de vrije baan op of volledig langs het perron mag komen. Men spreekt dan van een gefaseerd ingestelde samengestelde rijweg. Hierdoor kunnen treinen elkaar sneller opvolgen. Een planregel kan echter ook bepalen dat een rijweg alleen integraal mag worden ingesteld.
- Treinbesturingssystemen zoals EBP, KEV en KBV, die vanaf 2015/2016 werden vervangen door ASTRIS
- Communicatiesysteem INTTEL (INTegratie TELecommunicatie)
- Het verkeersleidingsysteem VKL voor de netwerkbesturing van heel Nederland. (Nu VOS Verkeersleiding Ondersteunings Systeem)
- Planningssysteem Lokaal Plan, dat (grotendeels) is vervangen door DONNA
De door ProRail verder ontwikkelde en beheerde VPT systemen duiden we nu aan als Post 21 systeem.
Bronnen en Links
VPT van Plan tot Werkelijkheid, ir T Bikker, 1989, beschrijving van de plannen voor de ontwikkeling van VPT
Laatste aanpassing 14 juli 2023